Oor aangenaaid

Het zzp-AOV-debat waarvan ik eerder verslag deed lijkt niet uit te draaien op een private, maar op een publieke uitvoering. Sociale partners bereikten daarover op hoofdlijnen een akkoord, dat vorige week aan minister Koolmees werd aangeboden.

In hun nopjes

Publieke uitvoering dus, denk aan UWV.1 Werkgevers en vakbonden lijken ermee in hun nopjes. Er zijn wel zzp’ers die mopperen dat er niet mét ze maar óver ze is gepolderd, maar wat zou het. Over deze kwestie krijg je nooit iedereen op één lijn. Frank Kalshoven spreekt in de Volkskrant van een ‘keurige’ verzekering, ‘een bouwsteen voor de nieuwe arbeidsmarkt’. Toe maar.2

Gemene adder

Heb ik iets gemist of heeft iedereen boter op het hoofd? Alsof alle zzp'ers over één kam te scheren zijn. Trouw berichtte heel terecht dat de nieuwe verzekering arme zzp’ers klem zet.3 De premie die moet worden opgehoest – tussen de netto 85 en 150 euro per maand (orde van grootte premie zorgverzekering) – is nauwelijks op te brengen als je toch al niet zoveel verdient. De kluif die wordt voorgehouden is dat bij volledige arbeidsongeschiktheid de uitkering op 1650 euro per maand uitkomt. Maar er zit een gemene adder onder het gras. Waar je helemaal niks en niemand over hoort: bij lange na niet iedereen is volledig arbeidsongeschikt!

Criterium

Wat wordt namelijk het beoordelingscriterium voor deze AOV? Als het gaat zoals altijd  wordt dat 'gangbare arbeid'. En dat wordt voor veel ‘arme’ zzp’ers een ijskoude douche. Dat zit zo. Van veel zzp’ers met een bescheiden inkomen die ongeschikt raken voor hun eigen beroep zal de uitkering toch worden geweigerd. Denk aan thuiskappers, kraamverzorgsters, kunstenaars, horecamedewerkers. De lijst is eindeloos. 
Hoe dat komt? Ondanks hun medische beperkingen zullen zij vaak nog wel ander werk kunnen doen. Waarmee je – als loonslaaf – dan misschien wat minder of om en nabij  hetzelfde kunt verdienen als in je eigen beroep. UWV houdt je dan theoretische functies voor zoals printplaatmonteur, wikkelaar, stikker of suppoost.
Bij zzp’ers die hogere inkomsten hebben zal bij dezelfde medische beperkingen de loonvergelijking veel eerder leiden tot een uitkering (omdat het loonverlies dan meer dan 35% bedraagt).

Fluiten 
Heb je netjes je premie afgedragen, krijg je uiteindelijk niets. En naar je betaalde premies kun je fluiten. Ergerlijk is dat jouw inleg wordt gebruikt om zzp’ers met een beter inkomensplaatje van een uitkering te voorzien. Arm foerageert rijk. Een soort omgekeerde solidariteit.

Uitvoering

Over de uitvoering is ook alvast nagedacht. Zzp’ers krijgen vanaf dag 1 van de ziekmelding re-integratieplichten, zo heet het. Ze moeten op gesprek bij UWV en een re-integratieplan maken. Hoe blij word je als gemiddelde zelfstandige met een overheidsinstantie die je vanaf de eerste dag achter de vodden zit. Ik denk niet dat dit leuke of zinvolle gesprekken worden. De tekentafel en het maakbaarheidsdenken zijn hardnekkig. Daarbij is het een grove grap om te denken dat UWV deze klus er wel even bij kan doen. Ik voorspel veel individueel ongemak, bijpassend onbegrip en een forse hoeveelheid bureaucratische ellende. Met aan het eind van de rit een gitzwarte piet die wordt uitgedeeld aan… de uitvoeringsinstantie. Niet zo gek dat arbodiensten geen zin hebben in deze exercitie.

Koude kermis

Wat levert dit allemaal op? Premiepot gevuld. Polderpartners blij. Het zielige verhaal dat wordt verkocht van ‘och-arme-niet-verzekerd’ is de buitenkant. Dat veel zzp’ers als het eropaan komt van een koude kermis thuis zullen komen wordt pas over een paar jaar duidelijk. Zóver vooruit kijken sociale partners en de politiek liever niet. Achteruit trouwens ook niet: voor het fiasco van de WAZ zijn de ogen gesloten. Het wrange is: elke zzp’er is verplicht mee te doen aan deze postcodeloterij. Ik kan er niks ‘keurigs’ aan ontdekken.

Ach, als het op papier maar aardig oogt. De praktijk komt later wel…

Voetnoten

1.‘ZZP en AOV, niet gezellig en niet ok’, Jim Faas, Medisch Contact 31 december 2019

https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/zzp-en-aov-niet-gezellig-en-niet-okee-.htm

2.‘Keurige verzekering’, Frank Kalshoven, Volkskrant 7 maart 2020

3.‘Nieuwe verzekering zet armere zzp’ers klem’, Barbara Vollebregt, Trouw 6 maart 2020

‍