Long covid en de uitputtende carrousel van herbeoordelingen
Duizenden mensen met long covid worden volledig arbeidsongeschikt verklaard en komen grotendeels in de WGA, de regeling voor wie in de nabije toekomst nog arbeidsmogelijkheden heeft. Maar dan begint het circus van herbeoordelingen: een bron van spanning, onzekerheid en stagnatie.
Een bittere pil. Duizenden mensen met long covid worden voor 80-100% arbeidsongeschikt verklaard. Ze vallen grotendeels onder de WGA, de regeling voor wie nog arbeidsmogelijkheden heeft, op afzienbare termijn. Maar dan begint het circus: herbeoordelingen, vaak op verzoek van de (ex-)werkgever, met als doel een IVA-uitkering af te dwingen – de regeling voor wie (in het jargon) ‘duurzaam’ volledig arbeidsongeschikt is. Klinkt logisch, maar in de praktijk is het een bron van spanning, onzekerheid en stagnatie. Helpt dit systeem mensen met long covid verder of hebben we te maken met een molen die meer kapotmaakt dan goeddoet?
Long covid is een kwelgeest. De ene dag lukt een korte wandeling, de andere dag is opstaan al te veel. Klachten zoals extreme vermoeidheid, hersenmist en spierpijn wisselen in intensiteit, maar ze blijven. De gevolgen voor het functioneren van PEM, POTS en MCAS zijn onmiskenbaar groot. Voor velen is werk geen optie meer, hoe graag ze ook willen. Na een beoordeling door het UWV belandt zo’n 50% van de aanvragers in de WGA1. Een opluchting? Niet echt. Want hoewel de WGA een vangnet biedt, hangt de dreiging van herbeoordelingen als een zwaard boven hun hoofd.
De impact van deze herbeoordelingen wordt pijnlijk duidelijk in het verhaal van Sandra (52): ‘Dit geeft zoveel stress en onzekerheid en het werkt averechts voor goed herstel. Mijn ex-werkgever heeft dit de eerste 3 jaar elk half jaar gedaan en er gaat nogal wat tijd overheen, over de afspraak en de uitslag, dus als het dan na maanden duidelijk was, kwam de volgende brief alweer. Mijn ex-werkgever zei dat dit standaard is om te doen omdat het de instelling veel geld kost…’2
Elke herbeoordeling brengt een golf van stress. Patiënten moeten hun ziekteverhaal herhalen en maar hopen dat ze een arts treffen die de complexiteit van long covid begrijpt. Ze voelen zich gewantrouwd, alsof ze zich aanstellen. ‘Misschien vinden ze dat ik wél kan werken,’ is een veelgehoorde angst. Deze onzekerheid knaagt ook aan de mentale gezondheid. Herstel? Dat raakt verder uit zicht als je steeds opnieuw je onvermogen moet bewijzen.
Cijfers spreken boekdelen. In 2024 wachtten tienduizenden WIA-cliënten op herbeoordelingen, soms langer dan een jaar. Voor longcovidpatiënten, die vaak kampen met een wankel energieniveau, is zo’n wachttijd funest. Ze durven geen stappen te zetten – geen therapie, geen kleine hobby – uit angst dat het tegen ze gebruikt wordt. Het systeem houdt ze gevangen in een staat van stilstand.
De vraag rijst: waarom al die herbeoordelingen? Het idee erachter is controle, maar in de praktijk leidt het zelden tot een andere uitkomst. Long covid is bij veel patiënten een chronische aandoening, en de kans op spontane verbetering wordt met het verstrijken van de tijd steeds kleiner. Toch moet het UWV, aangespoord door werkgevers, iedere keer opnieuw aan de bak. Dit kost tijd, geld en menselijk kapitaal. En voor wie? Niet voor de patiënt, die er alleen maar verder door wordt uitgeput.
Er is een alternatief. Wat als we herbeoordelingen voor chronische aandoeningen zoals long covid beperken? Bijvoorbeeld door een IVA-uitkering sneller toe te kennen als de prognose duidelijk slecht is. Dit vraagt om vertrouwen in de initiële beoordeling en in de professionaliteit van verzekeringsartsen. Het vraagt ook om moed van beleidsmakers om het systeem te vereenvoudigen, ondanks weerstand van werkgevers en verzekeraars.
Een minister en Kamerleden met lef zijn nodig. Betrokken politici die durven te snijden in de bureaucratie en het welzijn van longcovidpatiënten vooropstellen. Artsen moeten adequaat geschoold zijn in de realiteit van deze aandoening.
Tot die tijd blijven longcovidpatiënten ronddolen in een systeem dat hun herstel eerder belemmert dan bevordert. Herbeoordelingen als ritueel, niet als oplossing. Tijd om te stoppen met rondjes draaien.
1. Ongeveer 10% van de WIA- aanvragen bij longcovid leidt direct tot toekenning van een IVA-uitkering, 25% wordt gedeeltelijk arbeidsongeschikt verklaard (35-80 WGA) en bij 15% wordt de aanvraag afgewezen (minder dan 35% arbeidsongeschikt).
2. Sandra is niet haar werkelijke naam.
Long covid en de uitputtende carrousel van herbeoordelingen | medischcontact